KÜLTÜRE AİT BAZI TESPİTLER

   Türkiye'nin geneli için de geçerli olduğu gibi iller ve ilçeler arasındaki husumet. Bu özellik sanki atalardan alınan bir miras gibi değerlendirilmektedir. Bir türlü sonu gelmiyor.
Kadınlarına karşı olan "kaba" ve "işte yıpratma" geleneği. Sadece ilçemiz Çayeli'nde değil, bütün Karadeniz'de, kadınlarımız eziyet çekmektedir.
Ya özgürlük, ya "kabalık-kabadayılık", ya da yanlış kararlara duyulan tepkinin bir ürünü olan "kız kaçırma" geleneği.
Karadeniz'de bazı il ve ilçelerin daha modern olduğu iddiaları vardır. Tabii ki, bu eski dönemlerdeki okuma geleneği ile ilgili bir tavir belirlemedir. Çayeli burada iyi bir yerdedir.    Eğlence kültürünün sık oluşu, onun çalışma azminin çokluğuna yorumlanabilir. Tulum ve kemençeden başka enstrüman tanımamak (!). Bu yönelişin en belirgin karakterisidir.
   Bölge için en kullanışlı sayılabilecek kıyafetlerin tercih edilmiş olması Bu "kişiye özel örtünme"nin sonucu olarak Çayeli kadınlarının kıyafetlerindeki yöresel güzellik ortaya çıkmıştır.
   "Bizden olsun, çamurdan olsun" tarzındaki bölgecilik anlayışı, kendi dışındakini eleştirme hakkına sahiplilik eğilimini doğurmuştur.
Rasyonel bir siyasi yapılanmayı takip etmesi. Menfaatleri ve ideolojik eğilimleri onu farklı siyasi yapılara angaje edebilmiştir.
Spordaki yaratıcı becerisi. Bu özelliği onu yurt genelindeki bütün branşlarda ön saflarda mücadele etmesini sağlamıştır.
Çocuk sayısının demografik gerekçelerle değil, iş alanındaki planlaması ile ilgili olarak değiştiği gerçeği.
Farklı din ve etnik yapıya sahip olan hoşgörülü tavrının altındaki ana etken, kendine olan güvenin büyüklüğündendir. Bu yüzden her türlü inançtan insanla barışık yaşamasını becerebilmiştir.
   Dönemlere ait geçer akçe olan işleri becerebilmedeki ustalık (Eski dönemlerde hocalık, şimdilerde ise inşaat ve sporculuk).
Genele ait becerinin varlığı (Bu yüzden süslemecilik yerine kaba yapı işleri, sanatçılıık yerine hocalık tercih edilmiştir.)
Kadına karşı olan davranış, diğer bölgelerdeki gibi "çok eşlilik"e kaymadan aile içinde çözümlenmiştir. Gerçi bunun en büyük sebebi yine de "Karadeniz kadının fendidir."